Η λέξη άγχος προέρχεται από τη λατινική λέξη angustia, που σημαίνει «στενότητα, περιορισμός ή δυσκολία». Στην αγγλική γλώσσα λέγεται stress και προέρχεται από την συνώνυμη λατινική λέξη strictus που σημαίνει σφικτός ή στενός και χρησιμοποιήθηκε για να εκφράσει ένταση, πίεση, δύναμη ή σκληρή προσπάθεια σε σχέση με τα διάφορα όργανα και τις νοητικές δυνατότητες του ανθρώπου.
Στις μέρες μας, το στρες σημαίνει πολλά πράγματα, για διαφορετικούς ανθρώπους και ο ακριβής ορισμός του καθορίζεται από τον επιστημονικό κλάδο, στα πλαίσια του οποίου εξετάζεται κάθε φορά. Πρόσφατες προσπάθειες ορισμού του στρες, θεωρούν ένα ευρύ αριθμό εξωτερικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, όπως τα εργασιακά προβλήματα ως στρεσογόνες καταστάσεις. Ακόμα με τον όρο στρες αποδίδονται τα αισθήματα έντασης που προκαλούνται από «δύσκολες» συνθήκες στην επαγγελματική και προσωπική ζωή. Επίσης η έννοια του στρες έχει ταυτιστεί με αλλαγές που συντελούνται σε βιοχημικό, σωματικό, ψυχολογικό και συμπεριφορικό επίπεδο του ανθρώπινου οργανισμού, που μας αφορά άμεσα, επειδή η ολιστική ιατρική αντιμετωπίζει τις επιπτώσεις του.
Ωστόσο στα διεθνή εγχειρίδια οργανωτικής και εργασιακής ψυχολογίας χρησιμοποιούν τον όρο με τρεις διαφορετικούς τρόπους, δηλαδή:
- Ως αιτία: ο χαρακτήρας της εργασίας μου είναι στρεσογόνος.
- Ως συνέπεια – αποτέλεσμα: αισθάνομαι ένταση όταν είμαι στην δουλειά.
- Ως διαδικασία: Συμβαίνει όταν βρίσκομαι σε πίεση.
Τέλος ο πιο συχνά χρησιμοποιούμενος ορισμός του στρες, αναφέρει ότι το στρες δημιουργείται μέσα από διαδικασίες αλληλεπίδρασης μεταξύ των ατόμων και του περιβάλλοντός τους. Έτσι, όταν ένα άτομο αισθάνεται ότι οι προσωπικές του δυνάμεις και ικανότητες δεν επαρκούν για να ανταπεξέλθει στις συγκεκριμένες απαιτήσεις του περιβάλλοντός του, τότε αρχίζει να βιώνει έντονο στρες.
ΜΙΑ ΠΙΟ ΔΙΕΙΣΔΥΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ
Σας έχω ήδη αναφέρει, σε προηγούμενες αναρτήσεις, ότι όταν ο ανθρώπινος οργανισμός αξιολογεί ένα εξωτερικό ερέθισμα ως απειλή, αυτομάτως εισέρχεται σε κατάσταση διέγερσης και άμεσης κινητοποίησης του συμπαθητικού και ενδοκρινολογικού συστήματος με έκκριση κορτικοστεροειδών, αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης στην κυκλοφορία του αίματος. Σε αυτή την κατάσταση είτε παραμένουμε και δίνουμε μάχη ή το σκάμε (fight or flight). Τα επιστημονικά πειράματα, μας οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι η αντίδραση του σώματος σε εξωτερικές (επιθέσεις) όπως για παράδειγμα η υπερβολική ζέστη (καύσωνας), ακολουθεί πάντα την ίδια διαδικασία η οποία απεικονίζεται στο παρακάτω σχήμα.
Στο παραπάνω σχήμα φαίνεται ότι στο μοντέλο της διέγερσης αντιστοιχούν τρία στάδια: Η αντίδραση συναγερμού, η φάση αντίστασης και ακολουθεί η φάση εξουθένωσης.
ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΥ: Το πρώτο στάδιο προσομοιάζει την αντίδραση μάχης ή φυγής. Σε αυτό το στάδιο κινητοποιούνται και επιστρατεύονται όλες οι διαθέσιμες δυνάμεις του οργανισμού.
Προσοχή:
- Η εμπειρία έχει αποδείξει ότι ο ανθρώπινος οργανισμός δεν είναι σε θέση να βρίσκεται σε κατάσταση διέγερσης για ιδιαίτερα παρατεταμένο διάστημα.
- Ο κάθε άνθρωπος έχει το προσωπικό του κατώφλι άγχους.
Έτσι, κατά καιρούς, άτομα καταρρέουν και χάνουν ακόμα και την ζωή τους, μέσα σε λίγες ώρες, επειδή αδυνατούν να αντέξουν μια διαρκή κατάσταση συναγερμού. Αυτό παρατηρείται στα νοσοκομεία, όταν άτομα με σοβαρούς τραυματισμούς ή ασθένειες επιζούν (υψηλό κατώφλι άγχους) σε σχέση με άτομα που έχουν ελαφρότερους τραυματισμούς και αποβιώνουν (χαμηλό κατώφλι άγχους).
ΦΑΣΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ: Στην περίπτωση όμως, που ένας στρεσογόνος παράγοντας δεν αποδειχθεί τόσο ισχυρός ώστε να επιφέρει κάποια ασθένεια ή ακόμη και τον θάνατο, ο οργανισμός αγωνίζεται με κάθε δυνατή διαδικασία και διαθέσιμο μέσο, να προσαρμοστεί στην νέα απειλή που παρουσιάστηκε. Τέλος, όταν η προσαρμογή ολοκληρωθεί επιτυχώς, θα οδηγήσει ενδεχομένως σε ισορροπία και αντικατάσταση της αντίδρασης συναγερμού με υποχώρηση των συμπτωμάτων.
Θέλετε να διαβάζετε πρώτοι τα πρωτότυπα άρθρα που δημοσιεύω στον ιστότοπό μου; Αν ναι, δεν έχετε παρά να κάνετε Like στη σελίδα μου στο Facebook.